Այսօր հայ ժողովուրդը նշում է Արցախի անկախության տարեդարձը, ցավոք, չհասկանալով, որ սեպտեմբերի 2-ը իրականում տարելից է: Այսօրվա ողբերգությունը ոչ այլ ինչ է, եթե ոչ Տեր-Պետրոսյան Լևոնի կողմից դեռ 1991-ին ծրագրված տիեզերական դիվերսիայի ուղիղ հետևանք: Ինչի՞ց կամ ումի՞ց անկախացավ Արցախը 1991-ին: Իհարկե, Հայաստանից, որին միացավ 1989 թվականի դեկտեմբերի 1-ին, իսկ 1990-ին արդեն 11 պատգամավոր գործուղեց Հայաստանի պառլամենտ, բացի այդ, լիարժեք ինտեգրվեց Հայաստանին բոլոր առումներով:
Իսկ ինչո՞ւ անկախացավ:
Ոմանք Տեր-Պետրոսյանի շրջապատում ասում են, թե նրանց Արևմուտքից հուշել են, թե, իբր, անկախությունը, ինքնորոշման իրավունքն ավելի մոդայիկ են արդի աշխարհում, քան ինչ-որ տարածքի միացումը ինչ-որ երկրի: Սակայն իրականությունն այլ է, այսինքն՝
Տեր-Պետրոսյան Լևոնը, լինելով հակա(ռուսական)սովետական բակտերիա և, հետևաբար, երդվյալ արևմտական, 1990-ին գլխավորելով Սովետական Հայաստանը և հավակնելով առաջին նախագահի աթոռին, սկսեց շփումներն արտաքին աշխարհի հետ, մասնավորապես՝ Արևմուտքի, որտեղ նրան բացատրեցին. Հայաստանի ինտեգրումը Արևմուտքին հնարավոր է միայն Արցախից հրաժարվելու, ռուսներից հեռանալու, ցեղասպանություն-մեղասպանություն և այդ կարգի այլ ամբախ-զամբախ բաները մոռանալու, թուրքերի հետ հաշտվելու՝ Թուրքիան սյուզերեն ճանաչելու հեռանկարով, սովետական հոգևոր ժառանգությունը, մասնավորապես, կրթական համակարգը ոչնչացնելու գնով: Տեր-Պետրոսյան Լևոնն էլ համաձայնեց:
Շա՜տ հայրենասեր էր Տեր-Պետրոսյան Լևոնը, իսկապես շատ:
Բայց, եթե Հայաստանը նրա հայրենիքն էր, ապա Արևմուտքը՝ սրբավայրը, իսկ հայրենիքի և սրբավայրի շահերի բախման դեպքում յուրաքանչյուր ոք, բնականաբար, կբռնի սրբավայրի կողմը: Այդպես էլ արեց Հայաստանի առաջին նախագԵն:
Զավեշտն այն է, որ 1991 թվականի տիեզերական ծավալի դիվերսիան չգիտակցվեց առ այսօր:
Օրինակ, հենց 1915-ին հայերը ազգովի հասկացան և գիտակցեցին, որ ցեղասպանվում են, բայց ահա չեն կարող անգամ 32 տարի անց հասկանալ, թե ինչ բերեց նրանց գլխին Տեր-Պետրոսյան Լևոնը:
Հետո, արդեն 1992-ին, Փարիզում Տեր-Պետրոսյանին հանձնեցին մանրամակրկիթ պլանը Հայաստանի արևմտանալու, և նա սկսեց գործել: Հենց 1992-ին նա առաջին անգամ բարձրաձայն հայտարարեց, որ Արցախի ապագան Ադրբեջանի կազմում է՝ լայն ինքնավարությամբ:
Ստեղծվեց ինչ-որ անհասկանալի Մինսկի խումբ, որը սկսեց աշխատել այն հարցի շուրջ, թե երբ և ինչպես հայերը պետք է հանձնեն այն, ինչ ձեռք են բերել արյան գնով:
Հետո 1997-ին փորձեց իր գլոբալ ծրագրի իրականացման կոնկրետ քայլերի անցնել, սակայն խիարը թարս բուսնեց և մնաց նրա քամակում, ինչը հետագայում հանգեցրեց հաստ աղիքի քաղցկեղի, ինչից էլ նրան փրկեց Ռուբեն Հայրապետյանը (Նեմեցը)՝ ֆինանսավորելով թանկարժեք բուժումը ԱՄՆ-ում (դե, հո պարոն գռզոն փող չէր ծախսելու):
Հետո Քոչարյանն ու Սարգսյանը 20 տարի կարողացան պահպանել ստատուս-քվոն, ցավոք, խուսափելով Արցախի ճանաչումից (Արևմուտքից սարսափն իր գործն արեց):
Հետո հայ ժողովուրդը հեղափոխություն արեց՝ հետևելով արևմտյան կենտրոնների հրահանգին, որպեսզի երկու տարուց պայմանավորված պատերազմում կոտորվի և զրկվի Արցախից, այնուհետ՝ Սյունիքից, Սևանից և այլնից, ընդհուպ 1920 թվականի կարգավիճակի վերակենդանացում:
Հնարավո՞ր է արդյոք փրկվել, ինչ-որ բան հետ բերել: Անշուշտ, հնարավոր է, ընդ որում, ամբողջությամբ: Բայց դրա համար ուղեղ ու կամք է հարկավոր, անհրաժեշտ է ճանաչել թշնամուն և պարզապես հեռու մնալ նրանից, ինչպես արեցին Իրանում 1979-ին և բարգավաճեցին:
Եվ եթե մոտ ապագայում Տեր-Պետրոսյան Լևոնի գերեզմանը վերածվի հանրային զուգարանի, իսկ ամերիկյան և ՆԱՏՕ երկրների բոլոր դեսպանատներում մնա ոչ շատ, քան վեցական աշխատակից, ապա հաշված ամիսների ընթացքում Արցախն իր այսօրվա սահմանադրական տարածքով սկուտեղի վրա հետ կստանանք ռուսներից, առանց երևելի ջանքեր գործադրելու:
Այսքանը…
Արտյոմ ԽԱՉԱՏՐՅԱՆ